Czy jest ktoś, kto nie zna jakiejś Basi? 4 grudnia to nie tylko ich imieniny, ale też Barbórka, święto górnicze. Kliknij zobacz więcej, by obejrzeć film poświęcony obchodom tego dnia.

Z okazji obchodów dnia św. Barbary prezentujemy kolejny fragment filmu oraz książki, które powstały dzięki badaniom terenowym realizowanym w Czechowicach-Dziedzicach, Zabrzegu, Ligocie i Bronowie w latach 2007-2009 w ramach projektu Archiwum Kultury Regionalnej.

Ich wykonawcami i twórcami była młodzież zrzeszona w Kole Badaczy Kultury oraz jego założycielka i opiekunka, dr Agnieszką Przybyłę-Dumin.

Życzymy miłego seansu i przyjemnej lektury…

Barbórka, 4 grudnia

Św. Barbara jest jedną z ważniejszych świętych, a już zapewne najważniejszą dla Ślązaków, gdyż to właśnie na Śląsku usytuowana jest największa liczba kopalń. Święta ta uznawana jest za patronkę całej braci górniczej. Imieniny swojej patronki, a zarazem swoje święto – Barbórkę – górnicy obchodzą dnia 4 grudnia. Dla wszystkich pracujących w kopalniach jest to dzień wolny od pracy. Górnicy spędzają go ze swoimi rodzinami. Rano idą na mszę dziękczynną, na której dziękują św. Barbarze za to, że ochrania kopalnię przed wypadkami i pomaga pracownikom wrócić szczęśliwie do domu po zakończonej szychcie. Wszyscy górnicy przychodzą wtedy w górniczym stroju paradnym, na który składają się: czarne spodnie, marynarka, z widniejącymi na niej odznaczeniami i medalami oraz czako z pięknym pióropuszem. Na mszy takiej nie może zabraknąć pocztu sztandarowego, który przy ołtarzu, tak blisko Boga i św. Barbary, dumnie reprezentuje całą brać górniczą. Zdarza się również, że oprócz górników na mszy tej są obecni także hutnicy wraz ze swoim pocztem sztandarowym. Tradycja taka jest kultywowana w kościele pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Czechowicach-Dziedzicach. W latach pięćdziesiątych, sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku po mszy św. na terenie kopalni odbywała się procesja z figurką św. Barbary. „Za tą niewielką rzeźbą, o wysokości nie więcej niż jednego metra, wykonaną z granitu, podążały setki wdzięcznych jej górników” – opowiadał 75-letni emerytowany górnik kopalni „Jastrzębie”. Gdy już skończy się część oficjalna całego święta, górnicy wracają do swoich domów, by tam razem z rodzinami zjeść tradycyjny obiad śląski. Najczęściej są to: kluski śląskie polane sosem, rolada wołowa oraz surówka z czerwonej kapusty. Wieczorami górnicy spotykają się w karczmach piwnych, by porozmawiać i miło spędzić czas z kolegami. Na spotkania te zazwyczaj przychodzą z żonami. Każdy z obecnych, bez względu na to, czy jest mężczyzną, czy kobietą, dostaje gliniany kufel pełen piwa oraz golonko. Na biesiadach tego typu wręczane są wynagrodzenia za dobrze wykonywaną pracę. Zasłużony górnik otrzymuje od władz kopalni medal bądź szablę, która jest najwyższym odznaczeniem w górniczym kręgu. Organizowane są także potańcówki.

W górniczym środowisku pracowników kopalni „Silesia” w Czechowicach-Dziedzicach w dniu św. Barbary odbywa się nietypowa zabawa. Jest to tak zwany babski comber, czyli biesiada dla kobiet pracujących w kopalni. Panie spotykają się i opowiadają o tym, co nowego dzieje się na terenie miejsca ich pracy, w życiu ich kolegów oraz ich własnym. Mężczyźni na tę zabawę nie mają wstępu.

[…]

Wspomnienie św. Barbary to dla orkiestry górniczej okazja, by pokazać swoje zdolności. Jeszcze w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku odbywały się pochody ulicami Czechowic-Dziedzic, podczas których wszyscy mieszkańcy mogli podziwiać talenty górników grających na swoich instrumentach najróżniejsze melodie. Jednak w ostatnich latach występy te ograniczyły się do grania na mszy świętej i koncertów na osiedlach górniczych. Zbyt duży ruch uliczny nie pozwala dziś na pochody ulicami miasta…

Źródło:

Joanna Dańczak, Świętej Barbary – patronki górników, 4 grudnia, [w:] Świat naszych przodków. Tradycje jesiennego cyklu obrzędowego, oprac. Agnieszka Przybyła-Dumin, Czechowice-Dziedzice 2009 – ze strony głównej MDK

Serdecznie zapraszamy do obejrzenia:

Odcinek 5 – 4 grudnia, Barbórka

Cykl został opracowany na podstawie fragmentów filmu dokumentalnego „Tradycje jesiennego cyklu obrzędowego na terenie naszej gminy” – reż. Dagmara Tomiczek, Czechowice-Dziedzice 2014.